گزینه نهایی شورای شهر پنجم تهران برای شهرداری، عصر پنج شنبه گذشته با رای قاطع نمایندگان، تعیین شد. محمدعلی نجفی به‌عنوان شهردار منتخب پارلمان جدید تهران راهبرد اصلی برای اداره کلان‌شهر تهران در دوره ۴ ساله پیش‌رو را بر تغییر پارادایم در سازمان شهرداری پایه‌گذاری کرده است. این تغییر پارادایم عبارت است از حکمرانی خوب شهری که توسط سازمان ملل متحد توصیه شده است.
به گزارش ملک رادار و به نقل از دنیای اقتصاد، جهت‌گیری غالب محتوای متن برنامه محمدعلی نجفی نشان می‌دهد در صورت معرفی رسمی او به‌عنوان شهردار جدید تهران در اولین جلسه رسمی شورای پنجم طی هفته اول شهریور، الگوی اداره پایتخت، از شکل سنتی و کنونی مدیریت شهری به سبک جهانی حکمرانی خوب شهری تغییر پیدا می‌کند.
حکمرانی خوب شهری، مدل مطلوب و توصیه‌شده نهادهای معتبر جهانی برای اداره شهرهای امروزی محسوب میشود که بر اساس آن، یک نظام سه ضلعی مرکب از شهرداری (دولت محلی)، شهروندان (بخش عمومی) و فعالان شهر (بخش خصوصی)، سکان اداره شهر را به شکل مشارکتی به دست می‌گیرند تا شرایط کافی برای دستیابی به یک شهر پایدار و با کیفیت برای زیست شهری در شهر برقرار شود.
تفاوت اساسی بین شکل سنتی مدیریت شهری و حکمرانی خوب شهری در جنس بازیگران اداره شهر و نوع رفتار آنها خلاصه میشود. در مدیریت شهری تمرکزگرایی شهرداری در مسوولیت‌ها و همچنین در اولویت قرار گرفتن جنبه‌های فنی و اجرایی در اداره شهر، باعث میشود غالب اقدامات به شکل واکنشی و بعد از بروز چالش‌ها در شهر انجام شود، ضمن آنکه در این شکل سنتی فعالیت دولت‌های محلی، چون رویکرد مدیریتی از بالا به پایین است، امکان کشف و بروز ابتکارات و ایده‌های عمومی ناشی از مشارکت شهروندان در اداره شهرشان سلب میشود.
اما در الگوی جهانی حکمرانی خوب شهری با حذف مرز مداخله بخش عمومی و بخش خصوصی در فرآیند اداره شهر از سوی شهرداری، وجود قدرت در خارج از اقتدار نهادهای رسمی مرتبط با مدیریت شهری، به رسمیت شناخته میشود و شهردار در نقش رئیس اصلی اجرایی شهر، بخش‌هایی از قدرت و وظایف شهرداری را به ذی‌نفعان محلی، تفویض می‌کند.
مشارکت همگانی در امور تصمیم‌گیری مرتبط با شهر از طریق همراه کردن منافع متضاد یا متعارض، نقطه پیوند سه بازیگر اصلی اداره شهر در الگوی حکمرانی خوب شهری است. حکمرانی خوب شهری، نسخه توصیه‌شده دفتر اسکان بشر ملل متحد مستقر در سازمان ملل (هبیتات) به دولت‌های محلی کشورهای جهان است که اواخر قرن بیستم در مواجهه با دو چالش فقر شهری و نابرابری طبقاتی در شهرهای بزرگ و همچنین نزول کیفیت زندگی ساکنان ابرشهرها ارائه شد.
این الگو اگر چه از سال‌های ۱۹۸۹ و ۱۹۹۱ میلادی به بعد به‌عنوان کلید توسعه مطلوب و پایدار شهرها و کشورها همواره از سوی نهادهای معتبر بین‌المللی -از جمله بانک جهانی و هبیتات- مطرح بوده اما تا کنون در شهرهای ایران پیاده‌سازی نشده است.
مرکز مطالعات شهرداری تهران، سال ۸۹ یعنی ۷ سال پیش، با تحقیق درباره مدل‌های مختلف فعالیت دولت‌های محلی در کشورها، الگوی حکمرانی خوب شهری را به‌عنوان یک ضرورت تردیدناپذیر، به مدیریت شهری پایتخت توصیه می‌کند. این الگو اکنون با انتخاب محمدعلی نجفی به‌عنوان شهردار جدید پایتخت، در تهران قرار است پیاده شود.
در این باره حاکی است: مولفه‌های کلیدی حکمرانی خوب شهری، عینا در متن برنامه نجفی برای تهران تا ۱۴۰۰ وجود دارد. نجفی در برنامه خود، به صراحت بر تبدیل مدیریت شهری به حکمرانی مدرن و کارآمد تاکید و سه دسته اقدام برای این تغییر پارادایم تعریف کرده است.
نسخه جهانی حکمرانی خوب شهری برای اداره شهرها، دو هدف کلان و خاص در خود دارد و دارای ۸ شاخص (ویژگی مثبت) است. تجربه دولت‌های محلی استفاده‌کننده این نسخه که توسط هبیتات گردآوری شده است، نشان می‌دهد: حکمرانی خوب شهری باعث افزایش مشارکت در فرآیندهای اداره شهر (هدف کلان) و همچنین کاهش فساد و بهبود کیفیت و افزایش امکان زندگی مطلوب (هدف خاص) میشود.
شاخص‌های حکمرانی خوب شهری شامل مشارکت، قانون‌مداری، شفاف‌سازی، انعطاف‌پذیری دولت محلی، وفاق‌محوری، عدالت، کارآمدی و پاسخگویی است که برای تحقق آنها، لازم است سیستم‌های افشای قراردادهای شهرداری، بهینه‌سازی بودجه شهرداری از طریق پایدارسازی منابع، ایجاد کمیسیون‌های ضدفساد، ایجاد سیستم برآورد رضایت شهروندان و طراحی سیاست مالی حمایت از گروه‌های فقیر شهری، شکل بگیرد و راه‌اندازی شود.
دفتر اسکان بشر ملل متحد در سازمان ملل –هبیتات- مدل حکمرانی خوب شهری را یکی از ۴ مشخصه شهر پایدار معرفی می‌کند که در کنار قابلیت زیست مطلوب، رقابت‌پذیری و نظام اقتصاد شهری سالم، معنا و مفهوم پیدا می‌کند.
مطالعات صورت گرفته در نهاد مطالعاتی وابسته به شهرداری تهران درباره ضرورت پیاده‌سازی الگوی حکمرانی خوب شهری مشخص می‌کند: تخریب محیط‌زیست و تشدید فقر شهری در پایتخت، مشکلات عدیده‌ای در اداره شهر به‌وجود آورده است و برای ارتقای کیفیت زندگی در تهران باید چالش‌های مربوط به فقر شهری، مسکن، بهداشت و آب، حمل و نقل و ترافیک و همچنین خلأ زمینه مشارکت اجتماعی در شهر، از طریق این الگو برطرف شود.
ضمن آنکه برای ارتقای کیفیت زندگی از شاخص‌های قابل اندازه‌گیری استفاده می‌کند. بررسی‌های جهانی درباره مدل مطلوب اداره شهرها نشان می‌دهد: در اداره ابرشهرهای امروزی، داشتن تخصص، سرمایه و تکنولوژی کفایت نمی‌کند بلکه مدیریت مطلوب از مسیر شهر برون‌گرا تحقق پیدا می‌کند، به این معنا که هر شهروند با هر میزان تحصیلات و در هر طبقه اجتماعی، شایسته مشارکت سازنده در اداره شهر خود است. در تحقیقات شهری سازمان ملل متحد، رابطه مستقیم بین حکمرانی خوب شهری و افزایش رفاه شهروندان اثبات شده است.
نسخه جهانی حکمرانی خوب شهری سریع‌ترین ابزار برای تحقق این الگو در ابرشهرها را حکمرانی الکترونیک عنوان کرده است که در قالب آن، خدمات شهری به‌صورت هوشمند و الکترونیک و بدون نیاز به مراجعه فیزیکی شهروندان به دولت محلی ارائه میشود.
حکمرانی الکترونیک دموکراتیک‌ترین و کم‌خطاترین سیستم ارائه خدمات شهری معرفی شده است. محتوای برنامه محمدعلی نجفی برای اداره شهر تهران، از سه منظر با حکمرانی خوب شهری مطابقت دارد. شهردار منتخب شورای پنجم تهران در دقایق اولیه بعد از اعلام نتیجه رای‌گیری اعضای شورا برای انتخاب شهردار شانزدهم تهران در مصاحبه تلویزیونی و همچنین پیام تلگرامی و اینستاگرامی، متعهد شد از طریق به‌کارگیری همه تلاش‌ها و قدرت خود شرایط مطلوب برای زیست‌شهری را در تهران ایجاد کند.
نجفی در قالب این تعهد، بر بسیج همه امکانات در شهرداری و خارج از شهرداری برای تحقق دو خواسته اصلی شهروندان تاکید کرد که شامل ایجاد آرامش با جنبه معنوی و روانی شهروندان و آسایش با جنبه فیزیکی و مادی آنها در زندگی شهری میشود.
نجفی برای سنجش‌پذیر کردن تعهد خود در پایان دوره مسوولیتش در شهرداری، خطاب به پایتخت‌نشین‌ها اعلام کرد که به گونه‌ای پایتخت را اداره خواهد کرد که زندگی در تهران ۱۴۰۰ به مراتب بهتر از امروز برای شهروندان باشد. برنامه نجفی برای شهرداری تهران از چهار منظر تمرکززدایی از فعالیت‌های شهرداری با جلب مشارکت عمومی، چابک‌سازی سازمان شهرداری، هوشمندسازی خدمات شهرداری از طریق ارائه خدمات در بستر الکترونیکی و همچنین افشای قراردادهای شهرداری با ساختار الگوی حکمرانی خوب شهری انطباق دارد. شهردار منتخب به دنبال تقویت شورایاری‌ها و ایجاد شورای مناطق برای برون‌سپاری فعالیت‌ها و جلب مشارکت شهروندان در اداره شهر است.
او همچنین در برنامه‌اش از بازنگری در ساختار نیروی انسانی شهرداری، کوچک‌سازی سازمان شهرداری و کاهش فرآیندهای موازی در اداره شهر گفته است. برون‌سپاری فعالیت‌ها از طریق واگذاری پروژه‌های نیمه‌تمام به بخش خصوصی و پایان دادن به فعالیت‌های کاریکاتوری خدمات الکترونیکی مدیریت شهری نیز بخش دیگری از برنامه‌های شهردار منتخب است که در کنار برنامه راه‌اندازی سامانه اعلام جزئیات قراردادهای شهرداری، به حذف بستر فساد و شفاف‌سازی در امور اداره پایتخت منجر خواهد شد.
Loading ...
