طی سال‌های گذشته همواره احتمال وقوع زلزله‌ای بزرگ برای شهر تهران پیش‌بینی می‌شد. این ترس بالاخره در شب‌های پایانی پاییز به حقیقت بدل شد. زلزله‌ای به بزرگای ۲/ ۵ ریشتر در ساعات پایانی چهارشنبه شب هفته گذشته اتفاق افتاد. رخدادی که اگرچه تلفات جانی و مالی چندانی نداشت اما منجر به ایجاد رعب و وحشت در میان مردم شد. در این میان پس از گذشت چند روز، نقشه‌ای تحت عنوان نقشه تخلیه امن اضطراری از سوی سازمان مدیریت بحران شهر تهران منتشر شد که بر مبنای آن مکان‌هایی از شهر که امکان استقرار افراد را در ۷۲ ساعت پس از وقوع زلزله فراهم می‌کرد مشخص شده بود. طبق تعریف ارائه شده از سوی مدیریت بحران شهر تهران مراکز تخلیه امن اضطراری، فضاهای باز یا سرپوشیده‌ای هستند که دارای ویژگی امنیت و استحکام باشند.
به گزارش ملک رادار و به نقل از دنیای اقتصاد، پارک‌ها، مساجد، مدارس، مجتمع‌های ورزشی و پارکینگ مجتمع‌های چندمنظوره از جمله مکان‌هایی هستند که به‌عنوان مراکز امن و دارای ویژگی استحکام در این نقشه معرفی شده‌اند. انتشار عمومی این نقشه ابهاماتی را در ذهن شهروندان به وجود آورده است.
سولماز حسینیون، دارای دکترای تخصصی طراحی شهری از دانشگاه ملبورن، استارت اولیه تهیه نقشه تخلیه اضطراری را مربوط به سال‌های ۸۶ و ۸۷ عنوان می‌کند. یعنی حدود ۱۰ سال پیش. او در توضیح چگونگی روند تهیه این نقشه که در ابتدا با کمک جایکا انجام شد عنوان کرد: برای تهیه این نقشه در ابتدا دو منطقه ۱۷(امام‌زاده حسن) و منطقه ۲(گیشا) به‌صورت پایلوت انتخاب شد. بررسی‌های اولیه از این مناطق نشان داد این دو منطقه نه‌تنها دارای نقاط امن برای تخلیه اضطراری نیستند، بلکه مسیرهای امن که در کوتاه‌ترین زمان ممکن امکان دسترسی به نقاط امن را فراهم کند در این مناطق وجود ندارد. او با تاکید بر آنکه نقاط تخلیه امن اضطراری باید فضاهای بازی باشند که هیچ نقاط کلیدی خطرناک در کنار آنها قرار نگرفته باشد، اظهار کرد: به دلیل فقدان فضاهای باز، جایکا پیشنهاد استفاده از مدارس امن را به منظور استفاده برای تخلیه امن اضطراری ارائه کرد.
در این مرحله مدارس زیادی مورد بازدید قرار گرفت. نتیجه آن بود که از یکسو مدارس قدیمی دارای استحکام کافی نبودند و از سوی دیگر مدارس جدید به‌رغم دارا بودن مقاومت سازه‌ای، اشکالات زیادی در فضاهای معماری آنها وجود داشت که منجر به بروز آسیب‌های ثانویه در هنگام استقرار افراد پس از وقوع زلزله می‌شود. به گفته این صاحب‌نظر حوزه تاب‌آوری در تهیه و انتشار این نقشه با اطلاعات مربوط به سال‌های گذشته دو اشکال جدی وجود دارد.
نخست آنکه با توجه دیدگاه مدیریت شهری در دوره گذشته بسیاری از فضاهایی که به‌عنوان نقاط امن تخلیه اضطراری در محلات معرفی شده‌اند طی دوره گذشته از بین رفته و تغییر کاربری داده‌اند. بنابراین این نقشه فاقد کارآیی لازم و کاربری مفید است. دوم آنکه فضاهای معرفی شده به‌عنوان نقاط امن تخلیه اضطراری علاوه بر آنکه دارای ویژگی‌های یک فضای باز امن برای استقرار اضطراری نیستند از نظر استانداردهای بین‌المللی دارای استحکام و مقاومت در برابر زلزله نیز نمی‌توانند باشند.
او در عین حال تاکید کرد نقاط امن تخلیه اضطراری باید درون هر محله و به راحتی برای ساکنان محلات قابل دسترسی و امن باشد، اما در نقشه منتشر شده بعضا پارک‌هایی به‌عنوان نقطه تخلیه اضطراری معرفی شده‌اند که نه تنها درون محلات نیستند و دسترسی به آنها دشوار است، بلکه به‌دلیل محصور شدن در میان ساختمان‌های بلندمرتبه امکان آسیب دوباره در این مکان‌ها وجود دارد.
حسینیون یکی از نکات مهمی را که در تهیه و انتشار این نقشه مورد غفلت قرار گرفته مسیرهای تخلیه اضطراری در شهر تهرانعنوان کرد. او با اشاره به بررسی اولیه در زمان تهیه نقشه تصریح کرد: در بررسی‌ها مشخص شد تهران فاقد مسیرهای تخلیه اضطراری است.
مسیرهای تخلیه امن اضطراری که باید در کوتاه‌ترین فاصله با نقاط امن اضطراری باشند دارای ویژگی خاص و منحصر به فردی همچون دوری از جعبه‌های تقسیم برق، علمک گاز، دوری از پل‌های، روگذر یا زیرگذر غیرهمسطح و دوری از نماهای شهری ناایمن هستند. بررسی‌های سال‌های گذشته نشان می‌دهد بخش زیادی از مسیرهای مشخص شده در این نقشه به‌عنوان مسیرهای امن اضطراری فاقد چنین ویژگی‌هایی هستند.
این استاد دانشگاه معتقد است: یکی از الزامات انتشار این نقشه آموزش به شهروندان است تا هنگام وقوع زلزله نحوه استفاده و مراجعه به این نقاط را بدانند، اما چنین موضوعی از سوی مدیریت شهری اجرایی نشده است که بر پایین آمدن کارآیی و نمادین بودن این نقشه می‌افزاید.
Loading ...
